تعاریف تخصصی :

1. بیماری روانی :

بیماری روانی هر نوع ناسازگاری ، نابهنجاری روان شناختی و رفتاری شدیدی است که اختلال در کارکردها و عملکردهای اساسی فرد را سبب شود و مداخلات تخصصی را ایجاب نماید. در تعریفی دیگر : اختلال روانی عبارت است از مجموعه ای از نشانه ها یا الگوی رفتاری یا روانشناختی دارای اهمیت بالینی که در یک نفر دیده می شود و توام با ناراحتی ( مثل وجود نشانه ای دردناک ) یا ناتوانی ( یعنی اختلال در یک یا چند کارکرد مهم ) یا خطر مرگ ، رنج ، درد ، ناتوانی یا از دست دادن آزادی است. در کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی ویرایش پنجم متن بازنگری شده DSM_5_TR انجمن روان پزشکی آمریکا اختلال روانی اینگونه تعریف شده است : به عقیده ی DSM-5-TR در بسیاری موارد اختلالات روانی اصلا مجزا نیستند ، بلکه عارضه هایی مربوط به هم هستند که روی یک پیوستار رفتار قرار دارند. در این وضعیت بعضی عارضه ها علائم خفیف را نشان می دهند و بعضی دیگر بسیار شدید تر هستند. برای مثال : اختلالات دوقطبی را به صورت پیوستار در نظر بگیرید درمان جویان ممکن است با مجموعه علائمی به درمان گران مراجعه کنند که از خفیف ( سیکلوتیمیا ) شروع می شود ، از متوسط ( دوقطبی نوع دوم ) عبور می کند و به شدید تر ( دو قطبی نوع اول ) ختم می شود. علائم شایع اختلالات روانی عبارتند از : تغییر سریع در وزن ، پرخاشگری ، هذیان ها ، باور های غلط ، اختلال در تمرکز ، فقدان علاقه ، لذن نبردن از زندگی ، رفتار بزرگ منشانه ، تحریک پذیری ، نگرانی و بی قراری مشکلات روانی بر چند جنبه از تجربه ی انسان تاثیر می گذارد، نه تنها بیمار مبتلا به اختلال روانی عمیقا دچار مشکل می شود بلکه خانواده پریشان شده و جامعه تحت تاثیر قرار می گیرد.

2. آسیب شناسی اختلالات روانی :

پژوهش های اخیر عوامل علی احتمالی را تحت عناوین زیر در بروز اختلال موثر می داند : ژنتیک ، عوامل زیست شیمیایی و عضوی در مغز ، مشکلات روان شناختی ، عوامل محیطی

3. نشانه هایی که در افراد مبتلا به بیماری روانی مشاهده می شود :

* حرف های عجیب می زنند. * بیش از حد خسته یا بیش از حد پر انرژی به نظر می رسند. * چیزهایی می بینند یا می شنوند که دیگران قادر به دیدن یا شنیدن آنها نیستند. * باور دارند که چیزی یا کسی قصد آزارشان را دارد. * تمایل خود را نسبت به کارها و مسائل مورد علاقه شان از دست می دهند. * به نظافت شخصی خود اهمیت نمی دهند. * گوشه گیر شده یا با دوستان و اطرافیان خود رفت و آمد نمی کنند.

4. بیماری روانی مزمن :

به بیماری اطلاق می شود که علائم بالینی مشخص آن بیماری به مدت حداقل 2 سال در فرد وجود داشته باشد و بیمار به دلیل بیماری روانی ، سابقه ی بستری شدن در بیمارستان به مدت بیش از یک بار در طی دو سال گذشته را داشته باشد و در حال حاضر نیز از نظر عملکرد اجتماعی و شغلی و یا هر دو دچار مشکل باشد .

5. بیمار روانی مزمن :

بیماران روانی مزمن به بیمارانی اطلاق می گردد که بیماری آنها شروع و پیشرفت تدریجی داشته باشد ، به مدت طولانی ( حدود دو سال ) دوام یابد و تمایل به عود داشته ، منجر به افت عملکرد و ایجاد ناتوانی یا معلولیت شود. این نوع بیماری ها شامل : اسکیزوفرنی ، اختلالات خلقی ، اختلالات شخصیت و مانند آن می شود. ( مطابق ماده 1 آیین نامه اجرایی جزء 5 بند الف ماده 192 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ) ، تبصره : تشخیص مزمن بودن اختلال یا وجود افت کلی عملکرد ، با روانپزشک معالج با توجه به سوابق پزشکی ، معاینه و آزمایش های انجام شده و تایید کمیسیون پزشکی توانبخشی تعیین نوع و شدت معلولیت است. بیماران روانی مزمن به شدت نیازمند یک تیم درمانی متشکل از : روانشناس ، روانپزشک ، مددکار و پزشک و کار درمانگر هستند و در واقع هیچ کدام به تنهایی به بیمار نمی توانند کمک کنند. بدیهی است که بیماری روانی مخصوص یک قشر یا یک منطقه خاص نبوده و تمامی طبقات جامعه را در بر میگیرد و هیچ انسانی از فشار روانی و اجتماعی مصون نیست و به طور کلی باید گفت وجود یک بیمار روانی به کار و اقتصاد خانواده لطمه وارد می کند. درآمد سرانه را کاهش می دهد و رفاه و نشاط فردی را از اعضای خانواده سلب می کند و با تخریب و ضایع کردن نیروی انسانی ، در اقتصاد و اجتماع تاثیر عمیق و سوء بر جای می گذارد.

6. ساماندهی بیماران روانی مزمن :

منظور از ساماندهی ، اتخاذ روشی هماهنگ ، منسجم و یکپارچه برای ارائه ی تمام خدمات و فعالیت های مربوط به بهداشت و سلامت روان در سطوح پیشگیری ، درمان و توانبخشی و نیز بررسی ، تعیین و تامین نیازهای ( بهداشتی ، درمانی و توانبخشی ) بیماران روانی مزمن است و مقصود از توانبخشی انجام و ارائه ی کلیه خدمات لازم ، در جهت توانمند ساختن بیماران روانی مزمن جهت دستیابی به زندگی مستقل و خودکفا است که شامل دارودرمانی ، درمانهای روان شناختی ، توانمند سازی ارتباطات اجتماعی و در نهایت حرفه آموزی می شود. ( بر اساس ماده 2 آئین نامه اجرایی جزء 5 بند الف ماده 192 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی ف اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران )

7. بیمار روانی مزمن مجهول الهویه و بی سرپرست

بیماری است که مشخصات فردی خود را نمی داند ، مستنداتی مبنی بر تایید هویت وی وجود ندارد ، بنا بر حکم مرجع قضایی فاقد هویت مشخص و مدارک شناسایی معتبر بوده یا فاقد سرپرست و قیم قانونی باشد.

8. بیمار روانی مزمن بد سرپرست :

بیماری است که بنا به تشخیص واحد مددکاری بهزیستی یا مرجع قضایی ، خانواده ، سرپرست یا قیم بیمار توانایی یا صلاحیت لازم جهت رسیدگی به وی را دارا نمی باشند.

9. بیمار روانی مزمن بی بضاعت :

بیماری است که بنا به تشخیص واحد مددکاری بهزیستی خانواده ، سرپرست یا قیم بیمار توان مالی لازم جهت رسیدگی به وی را دارا نمی باشد.

10. مشکلات بیماران روانی :

به طور کلی می توان مشکلات این بیماران را در سطوح درمانی ، جامعه و خانواده دسته بندی کرد : * روابط بین فرد و خانواده * مشکلات مربوط به جامعه * مشکلات فرهنگی * مشکلات حرفه ای * مسائل حقوقی

11. درمان

مجموعه اقدامات ، فعالیت ها و برنامه هایی را که در جهت مراقبت از بیمار و به منظور اعاده سلامتی یا تسکین یا تخفیف درد و رنج یا رفع علائم و اصلاح یا تثبیت وضعیت بیمار به عمل می آید ، ( درمان ) می نامند. حیطه ی فعالیت های درمانی محدود به مسائل پزشکی نیست و حیطه های توانبخشی روانی و اجتماعی را نیز در بر می گیرد. هدف نهایی در درمان و توانبخشی بیمار روانی مزمن توجه به بحث توانمندسازی ، ایجاد ارتباط با خانواده و اجتماع و برگشت به آنها و طراحی ساختار زندگی مستقل و خودکفا می باشد.

12. خدمت ( مداخله )

ارائه هر نوع کمک ( مشاوره ، مداخله ، توانبخشی ، درمانی) در ابعاد آموزشی ، پزشکی روانی اجتماعی و حمایتی را خدمت یا مداخله می نامند. این خدمات قابل ارائه در منزل ، خانواده ، محل کار ، مراکز توانبخشی درمانی بیماران روانی مزمن می باشد.

13. سطح بندی خدمات :

اولویت اول : مراقبت از بیمار روانی در منزل و معرفی بیمار به تیم های پیگیری درمان و توانبخشی در منزل ، اولویت دوم : ارجاع به مراکز روزانه توانبخشی ، آخرین اولویت : معرفی بیمار به مراکز شبانه روزی توانبخشی و پیگیری درمان بیماران روانی مزمن می باشد.

14. انواع مراکز شبانه روزی :

انواع مراکزی که به صورت شبانه روزی با رعایت قوانین موضوعه ، خدمات مشاوره ای ، مراقبتی ، توانبخشی و درمانی به بیماران روانی مزمن ارائه می دهند عبارتند از : مراکز شبانه روزی توانبخشی و درمانی بیماران روانی مزمن ، خانه های نیمه راهی

15. مرکز توانبخشی و درمانی شبانه روزی بیماران روانی مزمن :

مرکزی است که توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی با کسب مجوز از سازمان تاسیس و تحت نظارت آن به بیماران روانی مزمن واجد شرایط به طور شبانه روزی خدمات مراقبتی ، درمانی و توانبخشی مطابق دستورالعمل های موجود در سازمان بهزیستی ارائه می گردد. این خدمات شامل : اقدامات مراقبتی _ درمانی ، مشاوره ای و توانبخشی در ابعاد آموزشی ، پزشکی ، روانی ، اجتماعی ، حمایتی و حرفه ای می باشد.

16. خانه نیمه راهی ( یک چهارم راهی ) :

به واحد های اختصاص یافته برای آن دسته از بیماران روانی مزمنی که بیماری آنان به حدی نیست که " بستری شدن " را ضروری سازد و از سوی دیگر شرایط آنان به گونه ای هم نیست که بدون انجام درجاتی از حمایت و نظارت بتوانند در محیط اجتماعی خود ، عملکرد مطلوبی داشته باشند ، اطلاق می گردد. در این خانه ها ، بیماران از استقلال بالاتری برخوردار بوده ، مهارت های اجتماعی در محیطی آزادتر و با نظارت کمتر به آنها آموخته می شود. 6 تا 8 بیمار در یک منزل و با نظارت 24 ساعته یک پرستار یا بهیار آموزش دیده همچنین یک مراقب زندگی می کنند و در صورت لزوم از کمک متخصصین دیگر نیز بهره مند می گردند. مهارت های بین فردی ، کنترل خود و شرکت در فعالیت های خانه داری آموزش داده شده و تمرین می شود. در موارد بحران و مشکلات احتمالی ، پرسنل نظارت و حمایت لازم را ارائه می نمایند. علاوه بر آن ، بیماران بودجه منزل را تنظیم می نمایند. هر سه تا پنج واحد از مراکز مذکور ، از نظر پشتیبانی ، تحت پوشش یک مرکز توانبخشی و درمانی شبانه روزی بیماران روانی مزمن قرار می گیرند.

ضوابط اخلاقی :

*حفظ کرامت انسانی بیماران و خانواده آنان در تمام مراحل ضروری است. * حفظ اسرار بیماران با نهایت دقت بایستی صورت پذیرد. * اطلاعات مربوط به بیماران بایستی محرمانه تلقی شود و غیر از افراد واجد شرایط لازم اشخاص دیگر به اطلاعات دسترسی نداشته باشد. * اعلام نام و مشخصات و آدرس بیماران جز به سازمان بهزیستی استان و به دفتر امور مراکز توانبخشی مراقبتی و مراجع قضایی ممنوع است و پیگرد قانونی در پی خواهد داشت. * در مسائل تحقیقاتی ، فقط کد یا شناسه بیمار و مشخصات دموگرافیک بیمار و تشخیص بیماری با هماهنگی قبلی با سازمان بهزیستی استان مربوطه می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

خدمات شبانه روزی

1. ویزیت پزشک عمومی:

پزشکی یک دانش کاربردی است که هدف آن حفظ و ارتقای سلامت پیشگیری و درمان بیماری ها و بازتوانی آسیب دیدگان است . این کار با شناخت بیماری ها ، تشخیص ، درمان و جلوگیری از بروز آن ها انجام می شود. دانش پزشکی بر روی طیف وسیعی از رشته ها از فیزیک و زیست شناسی گرفته تا علوم اجتماعی ، مهندسی و علوم انسانی بنا شده است. در این مرکز هر توانخواه حداقل یک بار در ماه توسط پزشک ویزیت می شود تا از سلامت جسمانی توانخواهان اطمینان حاصل شود. تشخیص به موقع بیماری ها و در زمان به هنگام تاثیر بسزایی در سلامت جسمی توانخواه دارد.

2. ویزیت روانپزشک و دارو درمانی:

روان پزشکی شاخه ای از پزشکی است که در حوزه ی سلامت روان تخصص دارد. روانپزشک به سبب شناسی ، علامت شناسی ، طبقه بندی و تشخیص ، پیشگیری و درمان و پیش آگاهی اختلالات روانی که عمده علائم آن اختلال در رفتار انسانی است می پردازد. روانپزشکان درک عمیقی از سلامت جسمی و ذهنی و چگونگی تاثیرگذاری این فاکتور ها بر یکدیگر دارند. روانپزشکان درمان روان شناختی ، مجاز به تجویز داروهای اعصاب و روان می باشند. در این مرکز هر توانخواه حداقل یک نوبت توسط روانپزشک ویزیت می شود و همکاران روان شناس ، مددکار و پرستار اطلاعات دقیقی از رفتارهای وی را به روانپزشک ارائه می دهند. روانپزشک از برآیند گزارش های بالینی و مصاحبه با توانخواه درمان دارویی وی را تنظیم می کند.

3. روان‌پرستاری:

به شاخه تخصصی از پرستاری گویند که در درمان بیماران روانی ، اسکیزوفرنی ، اختلالات دو قطبی ، اختلال افسردگی اساسی و سایر اختلالات روانی فعالیت می کند. پرستاران در این زمینه در روان درمانی و یکپارچگی در درمان و انجام دستورات داروهای روانپزشکی هر بیمار آموزش دیده و به فعالیت تخصصی خود می پردازد.

4. خدمات روانشناسی :

علم روان شناسی فکر و رفتار افراد را بررسی می کند که تحت تاثیر عوامل مختلفی چون فشارهای فردی و اجتماعی قرار دارند. مطالعه و بررسی رفتار انسان ها و طرز فکر آن ها اطلاعات زیادی به روان شناس می دهد تا به شناخت و درمان توانخواهان کمک کند. فعالیت های روان شناسی در مرکز افرا شامل : آموزش های روان شناختی مثل : مهارت های زندگی ، آموزش ابراز وجود ، شناخت و کنترل هیجانات و ... می باشد ، درمان های روان شناختی شامل : رفتار درمانی ، درمان شناختی_ رفتاری و انواع فنون روان درمانی و توانبخشی است، که به منظور پیشگیری ، درمان و کاهش مشکلات روان شناختی توانخواهان به کار برده می شود. هدف مداخله های درمانی روان شناسی کمک به بیماران برای درک بهتر خود و جهان پیرامون ، افزایش قابلیت و توانمندی ، سازگاری و ارتقای سلامت روان است به گونه ای که بیمار بتواند در جامعه زندگی کند.

5. روان‌درمانی:

درمان شناختی رفتاری، رفتار درمانی، مشاوره فردی و روان حمایتی

6. توانمندسازی فردی:

مهارت‌های ارتباطی و مدیریت هیجان

7. گروه درمانی:

شاخه ای از درمان است که متناسب با نیاز افراد برنامه ریزی می شود و هدف آن فراگیری مهارت های مختلف به توانخواه می باشد همچنین او یاد می گیرد برای بهبود بخشیدن به شرایط زندگی خود تلاش کند. به طور کلی ، انواع گروه درمانی بر اساس دوریکرد و دو دسته گروه درمانی مبتنی بر آموزش و گروه درمانی مبتنی بر درمان طبقه بندی می شوند.

8. خانواده درمانی:

مجموعه ای از رویکرد های روان درمانی است که به جای درمان فردی ، بر همه افراد خانواده متمرکز است ، در خانواده درمانی بیماران روانی مزمن درمانگر در اغلب موارد با مشکلات پاتولوژیک در خانواده مواجه می شود ؛ مثل : سلطه طلبی یک یا هردو والد ، اعتیاد ، دزدی ، فقدان یک یا هر دو والد و ... در این صورت روان شناس باید به اعضای خانواده مهارت هایی را آموزش دهد که علاوه بر کاهش مشکلات موجود خانواده بتواند جهت زندگی با بیمار توانمند شود.

9. اجرای آزمون‌های روانشناختی در صورت لزوم:

انواع تست‌های شخصیت MMPI، تست هوش WISC r کودک و بزرگسال، تست تشخیص ADHD، تست بندر گشتالت، تست عزت نفس کوپر اسمیت ، تست امید به زندگی میلر، تست آدمک GOOD ENOUGH

10. خدمات مددکاری:

مددکار اجتماعی قادر است در توانبخشی بیماران روانی مزمن به عنوان واسط بین منابع اجتماعی و مراجع حامی بیمار در جامعه و خانواده باشد. مهمترین حیطه ی کاری مددکار : فعالیت های قانونی ، حقوقی ، سجلی و امثالهم را می باشد و از این جهت نقش مددکار در مراکز اعصاب و روان مزمن بسیار مهم است ، مددکار همچنین در زمینه کمک به بیماران روانی که غالبا مشکلات اجتماعی فراوانی دارند که کیفیت زندگی آنها را پرتنش و پیچیده می کند با استفاده از ترکیبی از مشاوره فردی ، گروه درمانی ، خانواده درمانی و ارتباط با بیمارستان و منابع اجتماعی و قضایی و درمانی به بیماران کمک کند.

11. کاردرمانی:

از رشته های پیراپزشکی محسوب می شود که نقش قابل توجهی در توانبخشی بیماران جسمی و اعصاب و روان دارد. کاردرمانی استفاده از فعالیت های هدفمند برای افرادی است که در اثر مشکلات مختلف ژنتیکی ، زیستی ، اجتماعی و ... دچار مصدومیت ، اختلال در عملکرد روانی ، اجتماعی ، رشد ، اختلالات یادگیری ، فقر ، تفاوت های فرهنگی و یا بیمار روان شده اند. هدف از این فعالیت ها حداکثر استقلال ، جلوگیری از ناتوانی به ویژه کاهش عوارض ناشی از داروهای اعصاب و روان و بالا بردن کیفیت زندگی و حفظ سلامتی می باشد. در مرکز توانبخشی افرا فعالیت های توانبخشی حرفه ای در راستای اهداف کاردرمانی و توانبخشی با هدف رسیدن به استقلال در امور روزمره زندگی است . و این فعالیت در کارگاه های توانبخشی حرفه ای این مرکز در حال انجام است و در رشته های مختلف توسط مربیان متخصص صورت می پذیرد.

12. خدمات کار درمانی:

کاردرمانی در مرکز افرا: حضور مربیان دوره دیده و توانخواهان در رشته های مختلف انجام می شود . ابتدا مربی سلایق ، توانایی ها ی از دست رفته و توانایی ها و امکاناتی که برای او باقی مانده است ارزیابی می کند و با توجه به پتانسیل های توانخواه و امکانات کارگاه آموزش آنها را مشروع می کند. در حال حاضر توانخواهان در کارگاه فعالیت های خیاطی ، بافندگی ، نقاشی در انواع مختلف سیاه قلم و ... عروسک سازی ، کوسن بافی و مینا کاری و ... انجام می دهند. علاوه بر این به منظور قطع نشدن رابطه توانخواه با فعالیت های اجتماعی با توجه به مناسبت ها ی مختلف به مطالعه ، نوشتن یا نقاشی و یا کاردستی مرتبط با تاریخ تقویمی تشویق می شوند . مثل : ( دلنوشته های روز مادر ، روز دختر ، روز خلیج فارس ، دوره قرآن در ماه مبارک ) از سایر فعالیت های کاردرمانی می توان به شعر خوانی ، دکلمه ، مشاعره و شرکت در تمام مسابقاتی که از طرف سازمان بهزیستی برگزار میشود اشاره کرد. توانخواهان در همین راستا نیز موفق به اخذ جوایز مختلف نیز گردیده اند.

13. هنردرمانی:

شامل : شعرخوانی، دکلمه، مشاعره، هم‌سرایی، دلنوشته، تمثیل درمانی، قصه درمانی ، تمرین های هنری مذکور فرصتی برای ایجاد هماهنگی میان چشم ها و دست ها به وجود می آورند که در نتیجه آن مسیرهای عصبی میان دست و مغز فعال می گردد. همین ویژگی باعث می شود تا سطح انرژی و اعتماد به نفس در افراد افزایش یابد. البته اخیرا هنردرمانی در حوزه های شناختی و رفتارگرایی نیز به منظور ایجاد مهارت های اجتماعی کاربرد دارد. برخی از مزایای هنر درمانی عبارتند از: بهبود عزت نفس ، کنترل اعتیاد ، افزایش توانایی در کسب آرامش ، کاهش استرس و اضطراب ، بهبود هوش هیجانی کودکان ، افزایش توانایی مقابله با بیماری های جسمی مزمن ، بهبود سلامت روان و مهارت های ارتباطی ، افزایش تمرکز و کسب مهارت های حل مسئله ، امکان رو به رو شدن با آسیب های روحی و روانی گذشته هنر درمانی یکی از مهمترین رویکردهای درمانی و آموزشی است که طی دو دهه اخیر مطرح شده است و از مهمترین ویژگی های آن ایجاد نشاط و انگیزه در بیماران روانی مزمن و درمانگران می باشد. تنوع شاخه های هنری به درمانگران امکان می دهد طراحی درمان بیماران را با توجه به علایق و توانمندی های آنان انجام دهند. به کمک هنردرمانی ، بیمار وارد فرابند خلق اثر هنری می شود و ضمن این تجربه ی تازه از نظر جسمی ،روحی و عاطفی بهبود می یابد. با ورود به فرآیند خلاق تولید اثر هنری ، بیمار شروع به ابراز ابعاد هنرمندانه ی خود میکند و از این طریق می تواند رفتارها و احساساتش راتحت کنترل درآورده ، از استرس ها بکاهد و خودآگاهی و عزت نفسش را بهبود بخشد. برای استفاده از هنر درمانی نباید حتما استعداد هنری زیادی داشت ، کافی است بیمار بتواند به کمک هنر احساسات و فرو خورده ی خود را ابراز کند. در این فرآیند متخصصان و افراد حرفه ای می توانند بیماران را هدایت و پیام های پنهان در آثارشان را معنا کنند. از نگاه دیگر می توان به جذابیت های ظاهری و مفاهیم زیبایی درونی هنر درمانی اشاره کرد که سبب افزایش رغبت بیمار به همکاری در این نوع درمان می شود. بیمار با نقش آفرینی در یک نقاشی یا بافتنی ، ساخت یک عروسک ، جواهر سازی ، مینا کاری ، تمثیل درمانی و یا فعالیت های شناختی مثل : مشاعره ، بازی با کلمات و سایر روش های درمانی می تواند توانایی های از دست رفته را احیاء کرده و مهارت های جدید را کسب کند. خانواده بیمار و جامعه نیز زمانی که با صنایع و تولیدات بیمار آشنا می شوند ، پذیرش بهتری در ارتباط با بیمار نشان می دهند و در این زمان به کاربران انگ دیوانگی و روانی بسیار دشوار خواهد بود.

14. رقص و موسیقی درمانی:

به کاربرد بالینی موسیقی برای رسیدن به اهداف فردی نظیر کاهش استرس، بهبود خلق‌وخو و ابراز وجود موسیقی درمانی گفته می‌شود. DMT رقص درمانی نوعی از درمان است که به فرد کمک می کند تا با انجام برخی حرکات قادر باشد تا به سطح مناسبی از ادغام رفتار عاطفی، شناختی، تنظیم حرکات فیزیکی با آنها و نوعی رفتار مناسب اجتماعی دست پیدا کند.

15. رقص درمانی:

این روش درمانی بر اساس زبان بدن می باشد. به همین دلیل یکی از درمان های کاربردی در بهبود مهارت های اجتماعی وایجاد روابطی پویا است. انجمن دنس تراپی آمریکا رقص درمانی را این گونه تعریف می کند: به استفاده روان درمانگرانه از حرکات رقص برای ارتقای یکپارچگی عاطفی ، شناختی ، اجتماعی و جسمانی به منظور بهبود سلامت و کیفیت زندگی افراد دنس تراپی گفته می شود. به بیان ساده تر می توان گفت : رقص درمانی یک ابزار روان درمانی است که می تواند سلامتی جسمی ، روانی و ذهنی را بهبود بخشد.

16. موسیقی درمانی:

موسیقی درمانی یکی از شاخه های هنری درمان است. این شیوه درمان در بهبود اختلالات روان شناختی و عاطفی ، بهبود عملکرد ذهنی - جسمی و تسکین دردها استفاده می شود. موسیقی به عنوان وسیله ارتباطی می تواند عوامل ابراز عواطف و نگرش ها و احساسات باشد . در زمینه تاثیر موسیقی درمانی در سلامت روان شواهد علمی معتبری وجود دارد این روش درمانی می تواند در بهبود خلق و خو ، کاهش اضطراب و استرس و برخی بیماری های سلامت روان موثر باشد. در این مرکز در مورد اثر بخشی موسیقی درمانی بر ارتقای عزت نفس ، اعتماد به نفس و مهارت های اجتماعی به روش های مختلف انجام شده و در حال حاضر به عنوان یکی از مهمترین تکنیک های روان درمانی در طراحی برنامه های درمانی برای توانخواهان مورد استفاده قرار می گیرد.

17. ورزش درمانی:

فعالیت‌های جسمی حرکتی هدفمند، بازی‌های شناختی در جهت افزایش توجه و تمرکز ، امروزه بسیار شنیده می شود ک افراد جامعه دچار افسردگی بوده یا در برخوردها پرخاشگر هستند یا دائماً در حال اضطراب و استرس به سر می برند. همه اینها بیانگر عدم تعادل روحی مناسب در فرد است که می توان بافعالیت بدنی منظم آنها را کاهش داد و به افزایش شادابی، اعتماد به نفس، تحمل در برابر مشکلات و … همت گمارد. هر حرکتی که توسط ماهیچه های اسکلتی ایجاد شود به عنوان فعالیت بدنی در نظر گرفته می شود و ورزش به عنوان یک شکل منظم از فعالیت بدنی که با هدف بهبود سلامت بدنی ، تناسب اندام و ... تعریف می شود. ورزش با افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس همراه است. ورزش مثل دارو در درمان بیماری های روانی می تواند سطح سروتونین ، دوپامین و نوراپی نفرین را در مغز افزایش دهد. همچنین سطح انتقال دهنده های عصبی را نیز بهبود می بخشد که به سلامت روان کمک می کند. بهبود خلق و خو و سطح انرژی، کاهش استرس ، آرامش بخشی ، بهبود شفافیت ذهن ، یادگیری ، بهبود حافظه و عملکرد شناختی ، بهبود خلاقیت ، قاطعیت و شوق برای زندگی ، بهبود روابط اجتماعی و افزایش عزت نفس از مواردی است که به عنوان تاثیر ورزش در سلامت روان ثابت شده است.

18. کتاب درمانی:

( کتاب خوانی برای سلامت ذهن و زندگی ) در مرکز افرا کناب خوانی با اهداف زیر اجرا می شود : 1. باعث کاهش استرس و ارتقای مدیریت استرس روزمره می شود. 2. به عنوان راهنمای یادگیری یک مهارت یا مکانیسم مقابله با هر گونه احساسات ناخوشایند. 3. کتاب درمانی به درک عاطفی و خود آگاهی کمک می کند 4. کتاب درمانی ممکن است منجر به هم ذات پنداری با شخصیت هایی که شرایط مشابهی دارند شود. 5. کتاب درمانی باعث افزایش همدلی و بهبود روابط می شود. 6. کتاب درمانی از کاهش عملکرد شناختی و حافظه پیشگیری می کند. در مرکز افرا توانخواهان علاوه بر این که می توانند از کتابخانه کتاب دلخواهشان را به امانت بگیرند ، در برنامه ی روزانه به قرائت کتاب توسط توانخواهان که برای این هدف آموزش دیده اند انجام می شود.

19. تمثیل درمانی:

در فرهنگ شرقی به ویژه در فرهنگ ایرانی داستان ها ، افسانه ها ، قصه های جن و پری ، حکایت و تمثیل ها به منزله ی ابزار روان درمانگری و تعلیم و تربیت غیر مستقیم به طور روزمره به کار می رفتند. هنوز هم در مشرق زمین داستان ها و تمثیل های عامیانه ، وسایل کمک آموزشی مهمی به شمار می روند که به عنوان وسیله سرگرمی و تفریح در فرآیند آموزش سبک های فکری ، شیوه های مختلف پاسخگویی به مسائل ، نگرش های متنوع ، شیوه های متفاوت و گوناگون زندگی ، برداشت از وقایع و راهکارهای مقابله ای با چالش های زندگی استفاده می شود.

20. خدمات مراقبتی (مددیاری):

در مرکز افرا به دلایل متعدد ، مراقب ، مددیار خوانده می شود چرا که مراقبت از بیمار روانی تنها محدود به مراقبت های درمان پزشکی و توانبخشی نیستند. بلکه حیطه کاری مددیاران به سلامت جسمی ، روانی و عاطفی بیمار مربوط می شود. وی متعهد به انجام وظایفی است که برای آنها آموزش دیده است از جمله : روش برقراری ارتباط درمانی وی باید از ویژگی هایی مثل : قاطع و مهربان بودن ، صبور و قابل اعتماد بودن برخوردار باشد. همان طور که پیش از این اشاره شد خدمات مددیاری طیف وسیعی از مراقبت هایی است که شامل خدمات بهداشتی ، کمکی ، تغذیه ای و آموزشی برای بیماران روانی ناتوان تا بازتوانی بیماران کم توان و ارائه ی برنامه های توانبخشی برای تمام گروه های ناتوان ، کم توان و توانمند را دربر می گیرد. توانمندی مددیار در اجرای برنامه ها در کیفیت وضعیت جسمی و روانی بیماران تاثیر بسزایی دارد.